Skip to content
Jeż to nasz największy ssak owadożerny. Prowadzi naziemny i nocny tryb życia, ale potrafi się wspinać oraz pływać i nie gardzi kąpielą. Jeże żyją do 10 lat. Jeże mają słaby wzrok, ale doskonałe zmysły węchu i słuchu. Ciało jeża ma długość 20-30 cm, waga to 0,6 do 1,2 kg. W ciągu nocy muszą zjeść pokarm o wadze 1/6 masy swojego ciała. W ciagu nocy potrafią przemierzyć nawet 2 km w poszukiwaniu jedzenia. Żywią się owadami, dżdżownicami, małymi gryzoniami, ślimakami, płazami, małymi wężami. Jeż potrafi polować nawet na żmije i jest częściowo odporny na jej jad. Jeż to sprzymierzeniec każdego ogrodu – mimo, że jest spokrewniony z ryjówką i kretem, w przeciwieństwie do nich, nie niszczy ogrodu. Nie pogardzi śniadaniem złożonym z pędraków czy obiadem w postaci turkucia podjadka. Jeże to naturalny sposób walki z pomrowikami w ogrodzie!
Kolce jeża to przekształcone włosy, są tak jak one zbudowane z keratyny i wyrastają z cebulek. Mają 2-3 cm długości i około 2 mm średnicy. Kolce te są prążkowane naprzemiennie w kolorach białym i czarnym. Dorosłe jeże mają około 5 tysięcy kolców, noworodki – około 100 kolców, przy czym zaraz po urodzeniu są one miękkie, mają biały kolor i ukryte są pod skórą. Kolce są u dołu delikatne i elastyczne. Pozwala to jeżowi poruszać nimi, ustawiać je na sztorc lub składać. W ciągu całego życia jeże mają 3 komplety kolców.
W Rzymie w IV w p.n.e hodowano jeże na mięso i igły, które wykorzystywano jako wrzeciona, w późniejszych czasach znajdowały one zastosowanie jako igły prosektoryjne.
Jeż preferuje tereny zarośnięte. Lubi się ukryć w jeżynowym gąszczu, unika natomiast suchych lasów sosnowych, a także miejsc nadmiernie wilgotnych i bagnistych. Wybiera obszary o charakterze parkowym, umiarkowanie wilgotne, bujnie zakrzewione, z gęstym zielonym runem. Drzewa i krzewy liściaste są dla niego bardzo ważne, bo swojego pokarmu szuka w ściółce z opadłych liści.
Lato jest porą, kiedy jeże intensywnie żerują, aby zgromadzić zapasy tłuszczu przed zapadnięciem w sen zimowy. Jeże przesypiają okres od października do końca zimy – około 6 miesięcy, podczas których wykorzystują zapasy zgromadzone w ciele latem. Ulegają hibernacji w temeraturze poniżej 5 stopni. Szybkość bicia ich serca spada wtedy z około 180 do 20 uderzeń na minutę. Na wiosnę, po wybudzeniu, dorosły jeż może ważyć zaledwie 300 g!
Na swoje zimowe kryjówki jeże wybierają norki wykopane pod korzeniami drzew, sterty chrustu lub kopce z liści. Warto pozostawić w ogrodzie stertę liści na zimowisko dla jeży. Można też zbudować dla niego z kilku deseczek domek hibernacyjny.
Jeż jest gatunkiem chronionym. Głównym zagrożeniem dla niego jest stosowanie chemii w ogrodach i uprawach (pestycydy i nawozy to przyczyna niemal jednej czwartej zgonów tych zwierząt), stosowanie trutek na gryzonie, zmniejszanie się powierzchni lasów, wypadki komunikacyjne, wypalanie traw oraz ataki psów. Według biologów z Wielkiej Brytanii, jeśli sytuacja nie ulegnie poprawie, około 2025 roku jeże będą gatunkiem wymarłym. Jeże są bezbronne wobec borsuków, które dzięki długim i mocnym pazurom nie są narażone na pokaleczenie igłami. Naturalnymi wrogami jeży są także lisy i puchacze.
Niekiedy może się zdarzyć, że znajdziemy w ogrodzie małe, wychudzone jeże. Są to zwierzątka, które urodziły się w drugim miocie na początku września. Młode jeże mogą mieć kłopot ze zdobyciem pożywienia i przygotowaniem się do zimowego snu. W takim przypadku należy uważnie obserwować je przez jakiś czas, by przekonać się, czy rzeczywiście ich zachowanie wskazuje na chorobę, bądź osłabienie. Uważa się, że jeśli późną jesienią jeż waży mniej niż 600 g to nie da rady przeżyć zimy. Jeśli mamy wątpliwości, czy jeż samodzielnie sobie poradzi, należy zabrać zwierzę do weterynarza, poinformować władze samorządowe lub odwieźć do specjalnego ośrodka rehabilitacji. Nie należy natomiast dokarmiać jesienią zdrowych, dorosłych jeży